Benchmark nedir sorusuna kısaca “ölçüt” olarak yanıt verilebilir. Bu terim, Türkçede kıyaslama anlamına gelen benchmarking eylemi ile ilişkilidir. Söz konusu terimin anlamına değindikten sonra “Benchmark (ölçüt) ne işe yarar?” sorusunun cevabı verilebilir.
Benchmark, referans noktasını belirlemek amacıyla kullanılır. Bir işletmenin gelişmesi için seçtiği bir rakiple kendini kıyaslamasını temel alan metottur. Bu işlem, piyasada rekabet gücünü artırmak için kullanışlı bir yöntemdir. Ancak ilgili yöntemin sonuç verebilmesi için kıstas alınacak işletmenin doğru belirlenmesi gerekir.
Benchmark (Ölçüt) Aşamaları Nelerdir?
Benchmarking yöntemi, temelde dört aşamadan oluşur. Bunlar sırasıyla şu şekildedir:
- Planlama
- Örnek seçimi
- Analiz
- Uygulama
Planlama aşamasında ilk olarak işletme ya da organizasyon içerisindeki eksikler tespit edilir. Ardından eksiklerin giderilmesi için izlenebilecek yol haritaları oluşturulur. Son olarak ise oluşan çözüm yolları üzerine yoğunlaşılır.
Örnek seçimi aşaması, benchmark araştırması olarak da ifade edilebilir. Bu aşamada kıyaslamanın yapılacağı benchmark (ölçüt) işletme seçilir. Bu seçim sırasında dikkat edilmesi gereken iki unsur vardır. Biri; seçilen işletme ile benchmarking yapan organizasyonun sektör, iş gücü, bulundukları pazar ve benzeri açılardan yakın olmasıdır. Diğeri ise seçilen ölçüt işletmenin gerçekten de iyi yönetiliyor olmasıdır. Seçimin ardından söz konusu işletmeyle iletişime geçilir ve iş birliği yapılır.
Üçüncü aşama, benchmark analizidir. Performans artırıcı uygulamalar işletmeye adapte edildikten sonra birtakım karşılaştırmalar yapılır. Ardından analizler doğrultusunda çıkan sonuçlar değerlendirilir.
Benchmarking metodunun son aşaması ise uygulamadır. Bu, benchmarking yolculuğunun en önemli aşamasıdır. Çünkü bu aşamada işletme imajının ve tüm çalışanların yeni uygulamalara adapte olması gerekir. Tüm adımlar doğru şekilde takip edildiğinde bu yöntem başarıyla sonuçlanır.
Benchmark (Ölçüt) Nasıl Hesaplanır?
Benchmark (ölçüt) nasıl kullanılır sorusuna cevap vermek için yöntemin alt başlıklarını bilmek ve bunlardan birini seçmek gerekir. Benchmarkingin birbirinden farklı versiyonları bulunur. Bunlar; süreç, performans ve stratejik benchmarking şeklinde isimlendirilir.
Süreç benchmarking, organizasyonların iş yapış şeklini model alır. Bu yöntem; müşteri şikayetleri, faturalama, sipariş alma ya da iş başvurularının kabulü gibi süreçler için kullanılır. Performans benchmarking ise işletmenin pazar içindeki konumunu belirler. Fiyat, etnik özellikler, yan hizmet ve güvenirlik gibi unsurları belirleme noktasında faydalıdır.
Stratejik benchmarking daha geniş pencerelidir. Sadece kendi sektörüne odaklanmaz. Herhangi bir şirketin başarı hikayesinden kendine bir yol haritası oluşturabilir. Siz de işletmeniz için bu yöntemlerden birini ya da farklı alanlarda olmak şartıyla üçünü birden kullanabilirsiniz.
Benchmark (Ölçüt) Örnekleri Nelerdir?
Hem dünyadan hem ülkemizden benchmark örnekleri vermek mümkündür. Henry Ford, bu yöntemi ilk kullanan kişilerden biridir. Ziyaret ettiği bir fabrikada gördüğü yürüyen bant sistemini otomobil yapımına entegre etmiştir. 1980’lerden sonra başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere tüm Batı ülkelerini etkisi altına alan yöntem, zamanla Türkiye’de de uygulanmaya başlamıştır.
Sabancı Holding, Türkiye’de bu yöntemi kullanan şirketlerden biridir. Holding bünyesinde yer alan Beksa, Brisa, Dusa, Kordsa ve Olmuksa işletmeleri 1997’de BENCHSA adlı bir çalışma grubu kurmuştur. Bu grup, benchmarking sürecini ve dolayısıyla işletmelerini geliştirmek için çalışmalar yapmaktadır.
