Yatırım ortaklıkları, menkul kıymetlerin alım ve satımı sırasında oluşan fark sayesinde kâr etmeyi amaçlayan kuruluşlardır. Bu kuruluşlar, kayıtlı sermaye esasına göre kurulan anonim şirketlerdir. Yatırım ortaklıklarının; ticari, sınai ve zirai faaliyetlerle uğraşmak gibi görevleri yoktur. Menkul kıymet alım satımına aracılık edemeyen bu kuruluşlar, kredi verme ve ödünç alma işlemlerinde de bulunamaz.
Yatırım Ortaklıkları Ne İş Yapar?
Yatırım ortaklıkları, getiri potansiyeli olan alanlara yönelerek kâr sağlamayı amaçlar. Bu doğrultuda; yabancı, özel veya kamu sektörü borçlanma senetleri ve paylarına, altın ve diğer kıymetli madenlere yatırım yapabilirler. Ayrıca bir yatırım ortaklığı; hisse senedi, kıymetli madenler, faiz, forward, finansal vadeli işlemler gibi pek çok farklı araç üzerinden de kâr edebilir.
Yatırım Ortaklığı Şirketi Nasıl Kurulur?
Herhangi bir anonim şirkette kurucu olabilen gerçek ve tüzel kişiler, yatırım ortaklığı oluşturabilir. Bununla beraber düzenlemeler, kurucuların belirli şartları taşımasını bekler. Kurucuların müflis olmaması ve rüşvet, sahtecilik, kaçakçılık gibi yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymemiş olması gerekir. Sermaye Piyasası Mevzuatı’na aykırı işlemlerde bulunmaları da kurucuların ortaklıklarına engel teşkil eder. Ayrıca ortaklığın resmî olarak kurulabilmesi için bazı zorunlu kriterler mevcuttur. Bu kriterler karşılandığı takdirde yatırım ortaklığı kurmak mümkündür.
Yatırım Ortaklıklarının Kuruluş İzni için Zorunlu Kriterler Nelerdir?
Yatırım ortaklıklarının kurulabilmesi için belirli şartlar vardır. Bunlardan ilki, kayıtlı sermaye esasına göre anonim şirket olarak kurulmalarıdır. Yatırım ortaklıkların başlangıç sermayeleri, kurulca belirlenen miktar kadar olmalıdır. Tüm payların nakit karşılığının çıkartılması ve kurucular arasında en az bir kişinin lider sermaye sahibi olması gerekir. Ayrıca bu kuruluşların ticaret unvanları, “Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı” ibaresini taşımak zorundadır. Yatırım ortaklıklarının esas sözleşmelerinin ise Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre düzenlenmesi gerekir.
Yatırım Ortaklıkları Çeşitleri Nelerdir?
Yatırım ortaklıkları, A ve B olmak üzere iki ayrı tiptedir. A tipi, portföy değerinin minimum %25’ini Türkiye’de kurulmuş olan ortaklıkların paylarına yatırmıştır. Bunların dışında kalan tüm yatırım ortaklıkları ise B tipi olarak adlandırılır. 2006 yılına kadar olan düzenlemelere göre B tipi yatırım ortaklığı, portföy işletmeciliğinde vergi ödemekle mükellefti. A tipi ise bu bakımdan vergiden muaftı. Ancak yapılan düzenlemelerle her iki tip de aynı şekilde vergilendirilmiştir.
Bu kuruluşlar faaliyet alanına göre de çeşitlere ayrılırlar. Sermaye Piyasası Kurulu tebliğlerine göre bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Gayrimenkul yatırım ortaklığı
- Girişim sermayesi yatırım ortaklığı
- Servet piyasası araçları ve değerli madenler yatırım iştiraki
Bu yatırım ortaklığı biçimleri, birtakım parametrelere göre oluşturulur. Kuruluş şartları ve portföy türleri olarak farklılık arz eden bu ortaklıklar; maden, gayrimenkul veya risk (teşebbüs) endeksli portföylerine göre birbirinden ayrılır.
