“İhale nedir?” sorusu, sıklıkla araştırılan konuların başında yer alır. Kelime anlamı itibarıyla ihale, bir işin ya da malın pek çok talip arasından uygun koşulları sağlayana verilmesidir. Bu kavram, genel olarak özel sektörün devlet işlerini almak için kullandığı bir yöntemdir. Süreç boyunca katılımcı olan kurum ve kuruluşlar gerekli koşulları sağlamak adına çalışır.
İhale Usulleri Nelerdir?
İhale usullerinin çerçevesi kanunlar tarafından çizilmiştir. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre usuller; pazarlık, belli istekliler arasında kapalı ve açık teklif olarak ayrılmıştır. Bu usullerden uygulanacak olan izahnamede belirtilmelidir.
Açık usule göre tüm istekliler teklif verebilir. Teklif vermek için gerekli asgari yeterlilikler, Kamu Mevzuatı’nda belirtilir. Açık usul, kanunda saydamlık ilkesini yansıtır. Belli istekliler arasında gerçekleşen usul ise işin özelliği nedeniyle uzmanlık veya ileri teknoloji gerektirdiği için açık türün uygulanamadığı durumlarda geçerlidir. Bu usulün kullanıldığı durumlar, ortalama maliyet eşiğinin yarısını aşan işlerdir.
Pazarlık usulü ise 4734 sayılı Kanun’un 21. maddesinde belirtilen özel hâllerde kullanılabilir. Pazarlık usulü, ilgili kanunun 4. maddesinde “sürecin iki aşamalı olduğu, idarenin teknik detayları, gerçekleştirme yöntemlerini ve fiyatı isteklilerle görüştüğü uygulama” olarak tanımlanır. Bu usulün uygulandığı söz konusu zorunlu hâller, 4734 sayılı Kanun’un 21. maddesinde 6 bentte açıkça ifade edilir.
İhale Nasıl Gerçekleştirilir?
İhaleyi gerçekleştirme usulleri işin ya da malın uzmanlık gerektirmesi veya ortalama maliyeti aşması gibi durumlara göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak kapalı ve zarf usulü yöntem kullanılır. Bunun için istenen malzemeler ve fiyatlandırmalar kapalı bir zarfta sunulur. Tüm istekliler, zarfları aynı gün ve saatte sunar. Komisyon ise tüm isteklilerin önünde zarfları açarak kimin kazandığını belirler. Açık usulde ise fiyat önceden belirtilmez. Son teklif verilene kadar çalışma devam eder. Bir diğer tür de davet yoluyla yapılandır. Özel davetiyesi olanların katılım sağlayabildiği bu tür, çok sık tercih edilmez.
İhaleye Katılabilmek İçin Neler Gereklidir?
Kamu ihalelerine katılım koşulları 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda açıkça ifade edilir. Gereklilikler, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda ve bunlara tabi olmayan kuruluşların özel yönetmeliklerinde belirtilir. Katılım şartları, basın ve diğer yollarla duyurulur. Hem bu çağrılarda hem de mevzuattaki gerekliliklere göre katılım sağlanabilir. Ancak teklifle birlikte sunulması gereken bazı zorunlu belgeler mevcuttur. Bunlar; katılım beyannamesi, geçici teminat, imzâ sirküleri, mali teklif, varsa iş ortaklığı konsorsiyum belgesi ve şartname alındı mektubudur.
