Piyasa, alıcı ve satıcıların para, hizmet, değerli evrak değiş tokuşu yaptığı platformlara verilen genel isimdir. Bir bedel karşılığında hizmet ya da evrak satın almak isteyen alıcıların bu taleplerini karşılama potansiyeli olan satıcılarla bir araya gelmesini sağlayan birimler piyasayı oluşturur. “Piyasa nedir?” sorusu kısaca arz ve talebin yani alıcı ile satıcının birbiriyle karşılaşmasını ve gerekli değiş tokuşların yapılmasını sağlayan mecra olarak yanıtlanabilir.
Alıcı ve satıcıları bir araya getirerek bilgi alışverişi yapmasını sağlayan platformlar, temelde arz ve talep ilişkisine dayalı sistemlerdir. Dolayısıyla her iki tarafın aktif olarak iletişim hâlinde olması gereklidir. Satıcı ile alıcının fiziki olarak bir araya gelmesi gereklilik değildir. Modern teknoloji, bu platformu daha kolay takip edilebilen ve taraflar arasında iletişimin hiçbir sebeple sekteye uğramadığı bir yer hâline getirmiştir.
Piyasa Çeşitleri Nelerdir?
Piyasa çeşitleri, spot ve serbest olmak üzere ikiye ayrılır. Arz talep ilişkisi tüm pazarlarda esastır. Ancak bu iki pazar arasında uygulama açısından farklılıklar bulunur. Spot piyasada arz ve talep anlık olarak gerçekleşir. Serbest piyasada ise böyle bir durum söz konusu değildir. Bu pazar, tam rekabet koşullarında gerçekleşir. Bu durumda arz ve talep dengesininin gerçekleşmesinin yanı sıra satıcı ile alıcının anlaşması söz konusudur. Serbest pazarlarda devlet müdahalesi bulunmazken spot için böyle bir durum söz konusu değildir.
Piyasa Özellikleri Nelerdir?
Piyasa özellikleri, rekabet koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Tam rekabet piyasasının dört ana özelliği vardır. Bunlar; homojenlik, şeffaflık, mobilite, atomize olma şeklinde sıralanabilir. Atomisite, çok sayıda alıcı ve satıcının bulunması durumunu kapsar. Her firmanın tek tipte ürün satması ve böylece fiyatların adil olması piyasanın homojenliğini gösterir. Alıcı ve satıcılar pazar hakkında tüm bilgilere erişebildiği için açıklık sağlanır. Üstelik firmaların pazara giriş çıkış özgürlüğü söz konusu olduğu için katılımcıların hareketliliği (mobilitesi) yüksektir.
Piyasa Yapıları Nelerdir?
Piyasa yapılarını iki ana başlık hâlinde sınıflandırmak mümkündür. Tam rekabet piyasası, alıcı ve satıcı sayısının fazla olduğu pazarlardır. Bu pazarlarda fiyat, arz ve talebe bağlı olarak belirlenir. Bunlar, mükemmel piyasalar olarak da bilinir. Alıcı ve satıcı sayısı bu pazarlarda her zaman eşit oranda olmayabilir. Üstelik bu pazarlarda hiçbir satıcı, hizmet ya da değerin fiyatını etkileme gücüne sahip değildir. Tam rekabet piyasalarının daha çok teorik pazarlar olduğunu söylemek mümkündür.
Eksik rekabet piyasaları en çok karşılaşılan pazar çeşididir. Monopolcü rekabet piyasası olarak da bilinirler. Bu pazar türünde rekabet içerisinde olan çok sayıda satıcı ve üretici mevcuttur. Firmalar, homojen mal ve hizmetler yerine var olan ürünleri farklılaştırarak ikame eder. Farklılaştırılan mallar, pazarın aynı zamanda hem rekabetçi hem de tekelci olmasını sağlar.
